یوسف صمدی بهرامی و محمدحسین سیف به عنوان دو استاد شاخص حفاظت و مرمت فرش دستباف ایران درباره پروژه هوادهی فرش‌های مخزن موزه فرش ایران گفتند.
به گزارش میراث آریا به نقل از روابط عمومی موزه فرش ایران، رویداد «جلای گنجینه فرش ایران» از روز شنبه ۱۰ تیرماه با نظارت یوسف صمدی بهرامی استاد دانشگاه هنر تهران و یکی از شش نفر مشاهیر فرش دستباف ایران که دارای درجه یک هنری مرمت فرش دستباف است و همچنین محمدحسین سیف استاد حفاظت و مرمت دانشگاه کاشان آغاز شده است.
روابط عمومی موزه فرش در گفت‌وگویی با این دو نفر استاد و پیشکسوت دیدگاه علمی آن‌ها را در مورد فرآیند هوادهی و آفتاب‌دهی فرش‌های مخزن موزه فرش ایران جویا شد.
محمدحسین سیف در این گفت‌وگو اظهار کرد: موزه فرش ایران طبق پروتکل‌های حفاظت پیشگیرانه (Preventive conservation) بین‌المللی در موزه‌های دنیا، با مدیریت تلفیقی آفات و عوامل بیولوژیکی از نوع حشرات که از آثار موزه‌ای نیز تغذیه می‌کنند، اقدامات اجرایی به شرح ذیل را در دستور کار قرار داده است: در ابتدا احتمال فعالیت حشره بید با ویژگی تغذیه مواد کراتینی در مخزن پایش و بررسی شد. از آنجا که آلودگی بیولوژیکی در خصوص آثار موزه‌ای (قالی) با ساختار کراتینی که سال‌ها در یک فضای مسکون قرار گرفته‌اند، ریز اقلیمی برای زیست و تغذیه این نوع حشرات آسیب‌رسان فراهم می‌کند، بنابراین همه فرش‌ها در آستانه تهدید قرار می‌گیرند.
سیف تصریح کرد: پروژه هوادهی فرش‌ها در فضای باز و در مجاورت نور خورشید روشی مطمئن برای از بین بردن آلودگی‌های بیولوژیک، بدون استفاده از هر نوع مواد شیمیایی آسیب‌رسان به فرش است.
وی گفت: علاوه بر این آلودگی‌ها می‌توان به کنه‌های بسیار ریز اشاره کرد که روی گرد و غبار می‌چسبند و فعالیت می‌کنند و باعث جذب گرد و غبار بیشتر به سطح الیاف می‌شوند که این آسیب به تنهایی باعث خشکی و شکنندگی الیاف قالی می‌شود و همچنین عدم تهویه مناسب و رطوبت بالاتر از حد مجاز نیز باعث فعالیت کپک‌های قارچی می‌شوند، طی مشاهدات عینی میزان گرد و غبار روی دستبافته‌های داخل مخزن قابل توجه بوده است.
یوسف صمدی بهرامی نیز اظهار کرد: در پروژه تعریف شده هوادهی موزه فرش، تک‌تک دستبافته‌ها از مخزن خارج و بررسی شده‌اند و با توجه به ضرورت انجام و همچنین محدودیت زمانی فرآیند هوادهی بیش از ۱۸۰۰ تخته از فرش‌های مخزن، همه موارد ذکر شده حفاظت پیشگیرانه به سرعت و با دقت بالا توسط کارشناسان ارشد حفاظت و مرمت فرش در حال انجام است.
صمدی بهرامی افزود: به طور کلی خارج کردن قالی از مخزن و پهن کردن آن در محوطه باز و در مجاورت با نور خورشید و هوای آزاد به مدت یک ساعت برای پشت و روی فرش نه تنها باعث ایجاد آسیب به الیاف فرش نمی‌شود، بلکه باعث از بین رفتن رطوبت آسیب‌رسان به الیاف فرش شده و ریز اقلیم‌های مناسب برای فعالیت حشرات آسیب‌رسان در مخزن از بین رفته و همچنین تابش نور خورشید به شکل محدود در زمان مشخص باعث می‌شود به فعالیت زیستی این حشرات شوک و استرس وارد شده و تخم بیدها که نهفته در لابه‌لا و انتهای ساق گره‌ها هستند، غیرفعال شده و از بین بروند.
او عنوان کرد: در حالت عادی بیرون آوردن تخم حشرات از لابه‌لای الیاف قالی به دلیل گسترش فعالیت و تراکم بالای الیاف و وسعت ابعاد قالی عملا امکان‌پذیر نیست مگر با روش شست‌وشوی خشن یا روش‌های شیمیایی آسیب‌رسان که خارج از پروتکل‌های حفاظتی در موزه‌ها است، بنابراین روش ذکر شده یکی از بهترین روش‌های موجود و مورد استفاده است.
صمدی بهرامی در پایان گفت همزمان با جریان آفتاب‌دهی علیه تخم این حشرات و غبارگیری خشک به وسیله دستگاه‌های وکیوم، مقدار زیادی از لاروهای آفت و تخم آن‌ها و کنه‌های گرد و غبار را از بین برده و قطع سیکل زندگی این عوامل آسیب‌رسان به قالی‌های مخزن با موفقیت صورت خواهد گرفت. ضمنا برای هیچ یک از قالی‌های مذکور در مدت زمان کوتاه هوا و آفتاب‌دهی، جابه‌جایی رنگ مثبت یا رنگ پریدگی نیز اتفاق نیفتاده است.
گفتنی است رویداد «جلای گنجینه فرش ایران» از روز شنبه ۱۰ تیرماه ۱۴۰۲ آغاز شده و به مدت هشت هفته ادامه می‌یابد. این رویداد در طول هفته در روزهای شنبه، یکشنبه، سه‌شنبه و چهارشنبه از ساعت ۹ صبح تا ۳ بعدازظهر انجام می‌شود.
روابط عمومی موزه فرش ایران از علاقه‌مندان دعوت می‌کند با موزه فرش ایران و شماره تلفن ۸۸۹۶۲۷۰۳ - ۸۸۹۶۷۷۰۷ و یا شماره ۰۹۹۶۱۳۰۹۳۹۶ روی نرم‌افزار واتس آپ و یا ایتا تماس بگیرند تا بعد از رعایت دستورالعمل‌های موزه در این رویداد مشارکت کنند.