ایران جزء نخستین کشورهایی است که به کنوانسیون ۱۹۷۰ یونسکو متعهد شده است. اما این کنوانسیون چیست و چه کارکردی دارد؟
هفتمین نشست اعضاء کنوانسیون ۱۹۷۰ یونسکو در روزهای ۳۰ و ۳۱ ماه می (۹ و ۱۰ خرداد ماه) در محل این سازمان در پاریس برگزار شد. مرتضی ادیبزاده، مدیرکل موزههای وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به عنوان نماینده معاونت میراث فرهنگی در این نشست حضور داشت.
کنوانسیون منع صدور، ورود و انتقال غیرقانونی مالکیت اموال فرهنگی در ۱۴ نوامبر سال ۱۹۷۰ به تصویب شانزدهمین نشست کنوانسیون عمومی یونسکو رسیده است و ایران نیز در سال ۱۳۵۳ با تصویب قانون الحاق ایران به این کنوانسیون رسماً به عضویت آن درآمد.
این کنوانسیون یکی از مهمترین مراجع قانونی بینالمللی در منع و پیشگیری از قاچاق اموال فرهنگی تاریخی است. موضوعی که کشور ما از دیرباز با آن روبرو بوده و لازم است در مبارزه با آن از تمامی ظرفیتهای حقوقی و ابزارهای قانونی لازم، به ویژه در حوزه بینالملل استفاده شود. اگرچه ایراداتی نیز به برخی از بندهای این کنوانسیون وارد است؛ از جمله اینکه این معاهده، عطف به ماسبق نشده است و خروج غیرقانونی اموال پیش از این کنوانسیون (۱۹۷۰) را در بر نمیگیرد؛ با این وجود میتواند به عنوان یک ظرفیت مهم بینالمللی برای تعامل و اقدام در جهت استرداد اموال فرهنگی تاریخی به کشور باشد.
در نشست اخیر، پیشنویس مقررات مرتبط با پیشگیری و مبارزه با قاچاق اموال فرهنگی تاریخی مورد بازبینی قرار گرفت و نظرات نمایندگان کشورهای عضو از جمله کشورمان در این خصوص اخذ شد. ایران در جلسه بررسی پیشنویس مقررات مربوطه، ضمن اعلام مجدد تعهد خود به اجرای بیانیه Mondiacult در خصوص منع و پیشگیری از قاچاق اموال فرهنگی تاریخی، همراه با نمایندگان بسیاری از کشورهای حاضر در نشست به حمایت از اصلاحیه بندهایی از پیشنویس مقررات پرداخت که در خصوص حصول اطمینان از اجرای موثر کنوانسیون۱۹۷۰ و نیز لزوم گفتگوهای بینالمللی در بازگرداندن اموال فرهنگی تاریخی است که به شکل غیرقانونی از کشورها خارج شدهاند.
در بخشهای دیگری از نشست با توجه به اهمیت موضوع، پرسشی از سوی ایران درباره اینکه «آیا مقرراتی برای اینکه موزهها را پیش از خرید اموال فرهنگیتاریخی به استعلام نحوه حصول قانونی اموال فرهنگیتاریخی از کشور مبدأ ملزم کند، وجود دارد یا خیر؟» مطرح شد، که در پاسخ به سند اخلاقی فروشندگان اموال فرهنگی تاریخی ذیل کنوانسیون ۱۹۷۰ ارجاع شد.
در ادامه، مدیرکل موزهها به عنوان نماینده ایران به الزامآور نبودن این کدهای اخلاقی برای کشورها اشاره کرد.